STUSMILUS: A Public Observatory in Salamis island | Diploma thesis by Athanasios Kranidiotis

Diploma thesis by Athanasios Kranidiotis focuses on the creation of a building complex on the island of Salamis that serves and promotes science and the arts, while as a building program, is revolved around a Public Observatory.

Thesis was presented on February 2019 at the Department of Architecture of University of Thessaly and was supervised by Theoklis Kanarelis and Dimitris Filippitzis.

–text by the author

STUSMILUS  <mean. Where the mills are>

The goal of this project, along with the economic and touristic development of the island, with the increase in traffic, is to bring the public of Salamis and Western Attica close to astronomy and to contribute to the expansion and preservation of a community of amateur astronomers on the island.

The scientific observation of celestial bodies requires locations far from urban areas, where city lights are not interfered with. However, in the case of Public Observatories, this does not apply because telescopes must be easily accessible to visitors. Thus, the hill of Agios Nikolaos in Salamis island, known to the locals as “Mills”, was chosen as a site, and approved by the National Observatory of Athens. It is centrally located on the north side of the Gulf of Salamis with an unobstructed 360-degree field of view. At the same time, the central location of the hill and the short distance from the city center and most schools make it easily accessible.

The concept to serve is view over the island and scenery. The buildings are quite introverted with very specific fields of view. On one side of the hill, the bay of Salamis or the island scenery, while on the other, the city of Salamis – the urban scenery and, of course the sky up above.

The design is composed around a route from North to South. This straight line connects the observatory from the back of the hill with the rest of the buildings and at its end there’s a stopping point to enjoy the view of island’s largest bay. Through this corridor, either underground or above ground, the public is led from one building to another. It intersects with the two buildings in the south, going through them and osculates to the observatory in the north.

A complex of three buildings K1, K2 and K3 is therefore proposed. K1, in the south, is a building with uses based on viewing, such as a planetarium, an amphitheater, a VR room. K2, which goes through the two sides of the hill, is a research and learning building with classrooms, computer rooms, a library and multi-purpose workshop rooms. Finally, K3, in the north side of the hill is where the Popular Observatory is.

Due to its special use, special lighting measures need to be taken. Adding to the hill, itself, that acts as a natural barrier to light pollution, the two side walls of the main building contribute to the further isolation of the observatory.  The eastern of these two walls, has a cladding made out of concrete slabs with optic fibres in various cross-sections, allowing light to pass through at a random pattern resembling of a starry sky. In the exteriors, lights that direct the light cone down and are placed exclusively at the edges of the corridors, handrails and stairs, leaving to the island’s lights around the bay and the night sky to “take charge”.

The main concern of the designing process is the coexistence of a purely geometrical form with the natural landscape in a way that stands out, but at the same time respects it.

For this purpose, initially, the height of the buildings is by no means greater than the maximum height of the hill. Despite the large size of the complex’s floor plan (due to the need to serve not only the island but also Western Attica), the parts of the buildings that appear from the island’s everyday-life point of view are much smaller, so as not to look “foreign”, and not be associated or confused with the architecture or the purpose mills, located about 500 meters east.

Facts & Credits
Project title  STUSMILUS: A Public Observatory in Salamis island
Student  Athanasios Kranidiotis
Supervisors  Theoklis Kanarelis, Dimitris Filippitzis
Date  February 2019
Institution  Department of Architecture, University of Thessaly

Η διπλωματική εργασία του Αθανάσιου Κρανιδιώτη έχει θέμα τη δημιουργία ενός κτιριακού συγκροτήματος, στο νησί της Σαλαμίνας, που υπηρετεί αλλά και προάγει την επιστήμη και τις τέχνες ενώ σαν κτιριακό πρόγραμμα πλαισιώνεται γύρω από ένα Λαϊκό Αστεροσκοπείο.

Η εργασία παρουσιάστηκε τον Φεβρουάριο του 2019 στην Αρχιτεκτονική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας με επιβλέποντες καθηγητές τους Θεοκλή Καναρέλη και Δημήτρη Φιλιππιτζή.

–κείμενο από τον δημιουργό

STUSMILUS  <ΣΤΟΥΣ + ΜΥΛΟΥΣ> | επιρρηματικός προσδιορισμός του τόπου | εκεί που βρίσκονται οι μύλοι>

Σκοπός του έργου είναι, μαζί με την οικονομική και τουριστική ανάπτυξη του νησιού, με την αύξηση της επισκεψιμότητας, να φέρει τον κόσμο της Σαλαμίνας αλλά και της Δυτικής Αττικής κοντά στην αστρονομία και να συμβάλει στη διεύρυνση και τη διατήρηση μιας κοινότητας ερασιτεχνών αστρονόμων στο νησί.

Η επιστημονική παρατήρηση των ουρανίων σωμάτων απαιτεί τοποθεσίες απομακρυσμένες από τις αστικές περιοχές, στις οποίες τα φώτα των πόλεων δεν παρεμβάλλονται. Στην περίπτωση, όμως των Λαϊκών Αστεροσκοπείων, η συνθήκη αυτή δεν ισχύει, διότι τα τηλεσκόπιά τους πρέπει να είναι εύκολα προσπελάσιμα από τους επισκέπτες. Έτσι, για την τοποθέτηση του εν λόγω κτιριακού συγκροτήματος επιλέχθηκε και εγκρίθηκε από το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, ο λόφος του Αγίου Νικολάου, γνωστός στους ντόπιους και ως “Μύλοι” λόγω την ύπαρξης δύο ανεμόμυλων στην Ανατολική πλευρά του. Βρίσκεται σε κεντρικό σημείο στη βόρεια πλευρά του κόλπου της Σαλαμίνας με ένα ανεμπόδιστο οπτικό πεδίο 360 μοιρών. Ταυτοχρόνως η κεντρική θέση του λόφου και η μικρή απόσταση από το κέντρο του νησιού και από τα περισσότερα σχολεία το κάνει ευκολότερα προσβάσιμο μέσω οχήματος από τον δρόμο που θα διανοιχθεί αλλά και ως πεζός από το ήδη υπάρχον μονοπάτι από μεγαλύτερη μερίδα μαθητικού – και όχι κόσμου.

Κεντρική ιδέα αποτελεί η θέα και η θέαση. Τα κτίρια είναι αρκετά εσωστρεφή με πολύ συγκεκριμένα πεδία θέασης. Από τη μία μεριά του λόφου, ο κόλπος της Σαλαμίνας μια πιο νησιωτική πλευρά του νησιού, ενώ, από την άλλη, η πόλη – το αστικό πρόσωπο του νησιού και επάνω ο ουρανός.

Η σύνθεση πλαισιώνεται γύρω από μια διαδρομή από το Βορρά προς το Νότο. Η ευθεία γραμμή αυτή ενώνει το αστεροσκοπείο από την πίσω μεριά του λόφου με τα υπόλοιπα κτίρια και καταλήγει στο άκρο σαν πρόβολος προς τον κόλπο του νησιού. Μέσω αυτού του διαδρόμου, είτε υπόγεια είτε υπέργεια, γίνεται και η μετάβαση του κοινού από το ένα στο άλλο κτίριο. Τέμνει κάθετα τα δύο κτίρια στον Νότο, διατρέχοντάς τα και εφάπτεται στο αστεροσκοπείο, στο Βορρά.

Προτείνεται, λοιπόν, ένα συγκρότημα τριών κτιρίων Κ1, Κ2 και Κ3. Το Κ1, το νοτιότερο, είναι κτίριο με χρήσεις θέασης, όπως πλανητάριο, αμφιθέατρο, αίθουσα VR. Το Κ2, που ενώνει τις δύο πλευρές του λόφου, είναι κτίριο έρευνας και μάθησης, με αίθουσες διδασκαλίας, υπολογιστών, βιβλιοθήκη και αίθουσες workshop και πολλαπλών χρήσεων. Τέλος το Κ3, από την βόρεια πλευρά του λόφου είναι το κτίριο του λαϊκού αστεροσκοπείου.

Λόγω της ιδιαίτερης χρήσης χρειάζεται και ιδιαίτερη αντιμετώπιση όσον αφορά τον εξωτερικό φωτισμό. Πέρα από το λόφο που λειτουργεί σαν φυσικό εμπόδιο για τη φωτορύπανση οι δύο πλαϊνοί τοίχοι του κεντρικού κτιρίου συμβάλουν στην περεταίρω απομόνωση του αστεροσκοπείου. Στον ανατολικό από τους δύο, αυτούς τοίχους έχουν αναρτηθεί πλάκες από σκυρόδεμα με οπτικές ίνες διαφόρων διατομών αφήνοντας το φως να περάσει σε ένα τυχαίο μοτίβο που θυμίζει έναστρο ουρανό. Όσον αφορά τον εξωτερικό φωτισμό χρησιμοποιούνται φώτα που κατευθύνουν τον φωτεινό κώνο προς τα κάτω και τοποθετούνται αποκλειστικά στις άκρες των διαδρόμων, στις κουπαστές και στις σκάλες δίνοντας έμφαση στα φώτα του νησιού τριγύρω του κόλπου αλλά και του νυχτερινού ουρανού.

Κύριο μέλημα της μελέτης είναι η συμβίωση μιας καθαρά γεωμετρικής μορφής με το φυσικό τοπίο, με τρόπο που να ξεχωρίζει, αλλά ταυτόχρονα να το σέβεται.

Γι’ αυτό το σκοπό αρχικά, το ύψος των κτιρίων δεν είναι σε καμία περίπτωση μεγαλύτερο από το μέγιστο ύψος του λόφου. Παρά το μεγάλο μέγεθος του συγκροτήματος σε κάτοψη (λόγω της ανάγκης εξυπηρέτησης όχι μόνο του νησιού αλλά και της Δυτικής Αττικής), τα τμήματα των κτιρίων που φαίνονται από το επίπεδο της ζωής του νησιού, είναι αρκετά μικρότερα, με σκοπό να μην φαίνεται “ξένο” και να μην συνδέεται ή συγχέεται με τους μύλους που βρίσκονται 500 μέτρα ανατολικότερα.

Στοιχεία έργου
Τίτλος εργασίας  STUSMILUS: Ένα Λαϊκό Αστεροσκοπείο στη Σαλαμίνα
Φοιτητής  Αθανάσιος Κρανιδιώτης
Επιβλέποντες  Θεοκλής Καναρέλης, Δημήτρης Φιλιππιτζής (Εξωτερικός διδάσκων)
Έτος  Φεβρουάριος 2019
Σχολή  Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας