Η παρούσα εργασία με τίτλο “Terrain vague”, εκπονήθηκε στα πλαίσια του μαθήματος Αστικός Σχεδιασμός, του 9ου εξαμήνου της Σχολής Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Ε.Μ.Π από τις φοιτήτριες: Aποστολάκη Κορίνα-Ειρήνη, Γκλαντζούνη Γαρυφαλλιά και Σπύρου Ζαχαρένια. Η πρόταση αφορά τη “μελέτη και σύνθεση του αστικού ιστού της περιοχής της Γλυφάδας, με όρους συσχέτισης αρχιτεκτονικών και τοπιακών στοιχείων, της περιβαλλοντικής του ποιότητας και της ευρύτερης πολεοδομικής του συγκρότησης”, όπως οι ίδιες περιγράφουν.

Η παράκτια ζώνη της Γλυφάδας, όντας αποκομμένη από τον αστικό ιστό και αναξιοποίητη λόγω της ύπαρξης σκληρών ορίων και της έντονης ζωνοποίησης σε διάφορα κέντρα χρήσεων, απαιτεί επαναπροσδιορισμό. Προτείνεται η ριζική αναδιοργάνωση του παραλιακού μετώπου και η σύνδεση του με τον αστικό πυρήνα, προς τη δημιουργία ενός τόπου αναζωογονημένου, πολυλειτουργικού και έγκαιρα δημόσιου, ικανό να επαναφέρει την πολιτιστική ζωή της Γλυφάδας και να την αναβαθμίσει σε κέντρο υπερτοπικής εμβέλειας, με το υγρό στοιχείο να πρωταγωνιστεί.

Η ανάγνωση της περιοχής της Γλυφάδας εστιάζεται στην ανάλυση των υφιστάμενων κέντρων και τον εντοπισμό των κενών· ξεχασμένοι, αναξιοποίητοι χώροι που χρήζουν επανανοηματοδότηση. Ο τίτλος της εργασίας, terrain vague, συνοψίζει την σχεδιαστική πρόθεση: την δημιουργία ενός χώρου που θα επιτρέπει την διαπραγμάτευση των ορίων του, με κέντρα μικτών χρήσεων. Μία διαδικασία συνεχών μετασχηματισμών και αλληλεπιδράσεων μεταξύ φυσικών μεταβολών και ανθρώπινων παρεμβάσεων. Προκύπτουν μεταβατικοί χώροι- υποδοχείς των δυνάμεων αλληλεπίδρασης μεταξύ πόλης και παράκτιας ζώνης, επαναφέροντας την χαμένη συνέχεια και συνοχή. 

Η φύτευση, τα συγκροτήματα κατοικιών, το υδάτινο στοιχείο, οι ελεύθεροι δημόσιοι χώροι και οι κυκλοφοριακές μεταρρυθμίσεις αποτελούν τα βασικά εργαλεία του σχεδιασμού ανάπλασης.

Στόχος είναι η ενεργοποίηση και απόδοση μιας αναθεωρημένης παράκτιας ζώνης, που απευθύνεται τόσο στον οικισμό, όσο και σε υπερτοπικούς επισκέπτες με φέρουσες υδάτινες δραστηριότητες, συγκροτήματα κατοικιών, χώρους πρασίνου, υπαίθρια άθληση και αγορά, παιδικές χαρές εκπαιδευτικού χαρακτήρα, χώρους εστίασης και νυχτερινής διασκέδασης, υπόστεγα και υπαίθρια καθιστικά, περιοχή λουόμενων, μαρίνες σκαφών και βοηθητικές υποδομές. 

Η βασική παρέμβαση συνοψίζεται στην χάραξη ενός ισχυρού “Τ”. Αυτό ορίζεται από μεγάλο τμήμα του παράκτιου μετώπου και τον αναξιοποίητο άξονα μεταξύ των οδών Άλσους και Ζερβά. Η ισχυρή αυτή χάραξη, δεν αποτελεί απλώς αρτηρία κινήσεων, αλλά φιλοξενεί πολυλειτουργικά κέντρα μικτών χρήσεων, που μέσω ενός παρασιτικού σχεδιασμού, επαναλαμβάνονται σε διαφορετικά σημεία του αστικού ιστού. 

Δημιουργούνται κατ΄αυτόν τον τρόπο τοπικές διαφοροποιήσεις, οι οποίες έρχονται να συμπληρώσουν και να συσχετιστούν με τα επιμέρους χαρακτηριστικά της περιοχής.

Προτείνονται, ακόμη, κυκλοφοριακές μεταρρυθμίσεις. Προκειμένου να επιτευχθεί η σύνδεση οικιστικού πυρήνα-παραλίας, το όριο της Ποσειδώνος καταλύεται με την σταδιακή υποβάθμισή και τελικά την υπογειοποίηση της λεωφόρου στο ύψος των πλατειών Σιμόν Μπολιβάρ και Αγίου Κωνσταντίνου. Εκεί, στο σημείο συνάντησης των αξόνων του “Τ”, συναντάται ένας κεντρικός ελεύθερος χώρος, όπου εκτονώνεται μια πράσινη διαδρομή και αποτελεί βασική ενοποιητική χειρονομία. 

Σε επίπεδο κυκλοφορίας, η χρήση των Ι.Χ. περιορίζεται, επανασχεδιάζεται και επεκτείνεται το δίκτυο ποδηλατοδρόμου, η κυκλοφορία του τραμ εκτρέπεται και οι μετακινήσεις πεζών ενθαρρύνονται, με το μεγαλύτερο τμήμα της περιοχής παρέμβασης να μετατρέπεται σε μια promenade. Περπατώντας κανείς σε αυτήν, η οπτική σύνδεση μεταξύ παραθαλάσσιας ζώνης και αστικού τοπίο εναλλάσσεται συνεχώς. Ο σχεδιασμός αυτός ενισχύει τις γρήγορες μετακινήσεις και βελτιώνει την αστική κινητικότητα, μέσω πολλαπλών διαδρομών που οδηγούν στα διάφορα κέντρα. Ως αποτέλεσμα, ο δημόσιος χώρος αποδίδεται στους χρήστες και τους κατοίκους της περιοχής.

Όσον αφορά τις κατοικίες, ο σχεδιασμός βασίστηκε στην επεξεργασία μακετών διερεύνησης του πεδίου, από όπου προκύπτουν επάλληλες χαράξεις που συγκροτούν χώρο και τελικά παράγουν μονάδες που ερμηνεύονται σε χώρους κατοίκησης.

Συνθετική ιδέα  στον σχεδιασμό των κατοικιών αποτέλεσε ένας τρισδιάστατος χωροκάναβος από μεταλλικά υποστυλώματα διατομής 30x30cm, που διατρυπά τους όγκους των κατοικιών.

Η μονάδα επαναλαμβάνεται σε εφτά διαφορετικά σημεία της περιοχής παρέμβασης. Σκοπός τους είναι η οργάνωση του δημοσίου χώρου γύρω τους, προς τη δημιουργία ζωντανών συστημάτων μικτών χρήσεων. 

Εντός του κτιρίου, η σφαίρα του ιδιωτικού εναλλάσσεται με αυτή του δημοσίου. Στα ενδιάμεσα επίπεδα βρίσκονται κοινόχρηστοι χώροι  προς συνεύρεση, με την κοινή ζωή, να βρίσκεται στην αιχμή της στο ισόγειο και στο δώμα.

Προτείνεται ένας εναλλακτικός τρόπος κατοίκησης, που απευθύνεται τόσο στους ενοίκους , όσο και στο ευρύτερο κοινό της Γλυφάδας.

Στοιχεία έργου:

Έργο: terrain vague
Κατηγορία: Φοιτητική εργασία
Φοιτήτριες: Aποστολάκη Κορίνα-Ειρήνη, Γκλαντζούνη Γαρυφαλλιά και Σπύρου Ζαχαρένια
Μάθημα: Αστικός Σχεδιασμός, 9ο εξάμηνο
Τμήμα: Αρχιτεκτόνων Μηχανικών
Εκπαιδευτικό ίδρυμα: Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο
Επιβλέπουσα καθηγήτρια: Ιφιγένεια Μάρη

The following thesis, entitled “Terrain vague”, was presented as part of the course Urban Design of the 9th semester of the School of Architecture of NTUA by the students: Apostolaki Korina-Eirini, Glantzouni Garyfallia and Spyrou Zacharenia. The proposal concerns the “study and synthesis of the urban fabric of the area of Glyfada, in terms of the correlation of architectural and landscape elements, its environmental quality and its wider urban structure”, as they describe.

The coastal zone of Glyfada, while cut off the urban design and unused, due to some hard boundaries and the intense zoning of its main uses, demands to be redefined. The proposal is a radical re-organization of the coastal front and of its connection with the urban core , in order to create a revived, multifunctional, public space, capable to restore Glyfada’s socio-cultural life, upgrading it to a center of hyperlocal significance, with the water element back on the lead.

While analyzing the site, the main focus is to recogne existing centralities and urban voids·  forgotten, unused places in search of a new meaning. The title of the project, “terrain vague”, sums up the design’s intention: creating a space with flexible boundaries and centres of multiple uses. It is a process of continuous transformations and reactions between natural modifications and human interventions. What occurs is transitional spaces that welcome the interactional forces of the city and the shore, that bring back the city’s lost continuity and cohesion.

The core elements of the design program are: local plantation, housing complexes, the water element, free public spaces and alterations in transportation. 

The aim is to activate and create a redefined seashore that addresses not only the local citizens but also superlocal visitors- via water activities, green spaces, outdoor athletic facilities, stores, playgrounds, pavilions, outdoor seating halls, restaurants and bars, a swimming area, a boat marina and other secondary infrastructure. 

The main gesture is a reversed “T”– that is defined by the road alongshore and the unused axis between the roads of Alsous and Zerva. This powerful axis does not only serve mobility purposes but also contains multifunctional centres of mixed uses, that through a parasitic design logic are found elsewhere in the urban web. 

Thus, local differentiation are produced, that complete the landscape and correlate accordingly to the individual characteristics of the area.

Moreover, traffic changes are suggested. To achieve the connection between the housing area and the beach, Poseidonos avenue is gradually degraded – becoming a tunnel under the Simon Bolivar and St. Konstantinos squares. Where the T’s two axes meet, there’s a central free space in which the main green axis detonates, forming one of the project’s main unifying gestures. 

In addition, private transport is restricted and the cycling network is reconstructed and expanded. The tram’s route is diverted and pedestrian mobilization is highly encouraged, since the larger part of the area is converted to a large promenade. Strolling in it, the visual connection between the sea and the urban scenery constantly alters.

Regarding the housing complexes, their design is based on lines that were found in the analysis’ models. Overlapping lines create shapes and figures and eventually spaces that are interpreted into modules that produce housing spaces.

The main synthesis’ idea  is a three dimensional space-grid of metallic columns that penetrate the masses of the houses.

The module is repeated in 7 different places of the area. Their aim is to organise the public space around them , to create living systems of mixed uses. 

Inside the complexes, there’s an intersection of private and public spheres. In the middle levels shared spaces are found for gatherings, whilst the more public life is found mainly at the ground and the top floor.

What is proposed, is an alternative way of living, that refers to the residents as well as to the wider audience of Glyfada.

Credits & Details:

Project: terrain vague
Category: Students work
Students: Apostolaki Korina-Eirini, Glantzouni Garyfallia and Spyrou Zacharenia
Course: Urban design, 9th cemester
Department: Architecture Engineering 
University: NTUA
Thesis advisor: Ifigenia Mari