The 31st Elementary School of the 40 Ekklisies of Thessaloniki wished to further develop its curriculum. For this reason, the construction of a school garden was pursued, inside the existing schoolyard.
In this context, in February-March 2017, the visiting professor at AUTh, Holm Kleinmann organized a students’ architectural competition, with an aim to come up with a complete architectural proposal for the creation and construction of an educational school garden.
From the proposals submitted, a prize was given for their proposal for area 2 to the students of the department of architecture of AUTh, Giannakou Elpida and Tamiolaki Danai.
Competition demands:
Among the competition demands, it was stated that the garden should be understood as a place of learning, that intensifies the contact with nature and socializing procedures by observation and handling. This should be addressed to both, the classes of the elementary school (area 2) as well as the classes of the nursery/preschool (area 1).
The School, also, was in great need of strongly shadow-spending elements, in particular during the school breaks, when the pupils move around in the open space.
Both proposals must be based on an overall convincing concept in terms of architectural and landscape qualities, constructive and maintenance requirements, reasonable costs, answers how to operate the garden during school holidays, as well as on their gain of social learnings for members of the school.
Jury Members:
- Athanasiou, Chrysoula, Center of Environmental Education, Thessaloniki
- Levadinitis, Nikos, Director of School-Parents Association, 31° Primary School, 40 Ekklisies
- Papadopoulou, Anastasia, Dr. Architect, MLA, 4022 architects, Thessaloniki
- TsakaIidou, Vanessa, Dr. Architect, M. Arch. , 4022architects, Thessaloniki
- Vachtsevanou—StamouIi, Marina, Director, 31° Primary School, 40 Ekklisies
- Zafeiropoulos, Sarantis, Prof. AUTH
Project description:
The main goal of the proposal ‘garden/6’is the creation of a complete network within which the children will be able to interact with nature in as many ways as possible and will have the opportunity to better understand the eternal circle in which nature works. The fragmentation of the site in different levels and spaces of different sensations, works as the starting point for the creation of a ‘scenario’, which serves as the base for the organization of the garden.
This scenario is based on six aspects-episodes of nature, in which the students come to play bigger or smaller parts, consciously or subconsciously according to their age.
Area 1 (kindergarten)
In the yard of the kindergarten, nature’s episodes are not clearly separated, but appear randomly, in an attempt to intensify the perspective of the existing space. The already existing feeling of enclosed and protected space is maintained and intensified.
However, this feeling now comes as a result of the proposed plants and small constructions, which are designed taking in consideration the body measurements of younger students.
Thus, the existing floor grid takes form also in the dimension of height with the wooden constructions (boxes for plants and materials etc) and intense sensory stimulations are provoked through the different textures and plants. Plants are multiannual and the students are not involved in their care.
Area 2 (primary school)
The garden emerges as a chain of processes, each link of which corresponds to one of the six grades. The result (either conceptional or tangible) of each link/year acts as a trigger for the process that begins next year. Each grade is involved in an activity, each time more or less related with the vegetal and animal environment. These successive activities culminate in the last grade, when the garden extends conceptionally and practically into the adjacent forest with a “celebration” for nature – the transplanting.
The personal element is intense in each grade, as the student is responsible each year for his/her own flower/nest/small tree e.t.c., and is actively involved in maintaining the garden.
6 + 1 basic spaces are the basic idea of the design, which define the main episodes of nature and are organized as follows:
- first contact in awe, flower garden (1st grade)
- becoming part of the chain, herbal garden (2nd grade)
- the worth/value of decay, compost management and creation of bug houses (3rd grade)
- starting anew, forest-trees nursery using of last year’s soil from the compost (4th grade)
- sharing, taking care of the vegetable garden and the seedlings (5th grade)
- giving back, feeders and bird nests, transplanting of the seedlings in the nearby forest (6th grade)
The spaces for the 6 episodes are defined by squares that overlap and each one of them is assigned to one grade of the school. Each square forms a level, which is elevated in relation to the existing slope and has a presence in the dimension of height with wooden frames that create the illusion of the “enclosed” cube. The tall frames along with the climbing plants that are planted around them, work also as shading elements.
The chain is completed with a seventh square, the outdoor class, a gathering space that is juxtaposed with the forest.
Facts & Credits:
Title of the student competition: The Thessaloniki School Garden Project
Proposal title: kipos/6
Students: Giannakou Elpida, Tamiolaki Danai
Photographer: Karakasi Chrysanthi
Date: February 2017 – September 2017
Organizer of the competition: Prof. Holm Kleinmann, Architect BDA, visiting professor at AUTH
School/department: School of Architecture, Faculty of Engineering AUTH
Το 31ο Δημοτικό Σχολείο των 40 Εκκλησιών Θεσσαλονίκης θέλησε να αναπτύξει περαιτέρω το πρόγραμμα σπουδών του και για αυτό το λόγο επιδιώχθηκε η δημιουργία σχολικού κήπου μέσα στα όρια του προαύλιου χώρου.
Σε αυτό το πλαίσιο, κατά το Φεβρουάριο-Μάρτιο 2017 διοργανώθηκε από τον επισκέπτη καθηγητή στο ΑΠΘ κ. Holm Kleinmann, φοιτητικός αρχιτεκτονικός διαγωνισμός, ο οποίος είχε στόχο την εύρεση μιας ολοκληρωμένης αρχιτεκτονικής πρότασης για τη δημιουργία και κατασκευή ενός σχολικού κήπου με εκπαιδευτικό χαρακτήρα.
Από τις προτάσεις που κατατέθηκαν δόθηκε βραβείο για την πρότασή τους για την περιοχή 2 στις φοιτήτριες του Τμήματος Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του ΑΠΘ, Γιαννάκου Ελπίδα και Ταμιωλάκη Δανάη.
Απαιτήσεις διαγωνισμού:
Στις απαιτήσεις του διαγωνισμού ήταν ο κήπος να γίνεται κατανοητός ως τόπος μάθησης, που εντείνει την επαφή με τη φύση και τις διαδικασίες κοινωνικοποίησης και να εντοπίζεται τόσο στην αυλή του δημοτικού σχολείου (περιοχή 2), όσο και στον ελεύθερο χώρο του νηπιαγωγείου (περιοχή 1).
Επίσης, το 31ο Δημοτικό Σχολείο είχε ανάγκη από στοιχεία σκίασης, κυρίως κατά τη διάρκεια των σχολικών διαλειμμάτων, που οι μαθητές κινούνται στον εξωτερικό χώρο. Οι προτάσεις και για τις δύο περιοχές έπρεπε να βασίζονται σε μια πειστική κεντρική ιδέα όσον αφορά στις αρχιτεκτονικές ποιότητες και να λαμβάνουν υπ’ όψην τις απαιτήσεις και το κόστος κατασκευής και συντήρησης, επιλύοντας τον τρόπο λειτουργίας του κήπου κατά τη διάρκεια των καλοκαιρινών διακοπών.
Στην κριτική επιτροπή του φοιτητικού διαγωνισμού συμμετείχαν οι:
- Αθανασίου Χρυσούλα από το Περιβαλλοντικό Εκπαιδευτικό Κέντρο
- Λειβαδίτης Νίκος, (πρόεδρος του Συλλόγου Γονέων του 31ου Δημοτικού Σχολείου Θεσσαλονίκης)
- Βαχτσεβάνου – Σταμούλη Μαρίνα (διευθύντρια του 31ου Δημοτικού Σχολείου Θεσσαλονίκης κατά το ακαδημαϊκό έτος 2016-2017)
- Ζαφειρόπουλος Σαράντης (καθηγητής του Τμήματος Αρχιτεκτόνων του ΑΠΘ)
- Τσακαλίδου Βανέσσα (αρχιτέκτονας μηχανικός στο γραφείο 4022architects διδάκτωρ στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων ΑΠΘ)
- Παπαδοπούλου Αναστασία (αρχιτέκτονας μηχανικός στο γραφείο 4022architects διδάκτωρ στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων ΑΠΘ)
Περιγραφή πρότασης:
Βασικός στόχος της πρότασης ‘κήπος/6’, είναι η δημιουργία ενός συνολικού συστήματος/δικτύου που επιδιώκει την επαφή των παιδιών με όσο το δυνατόν περισσότερες διαδικασίες της φύσης και τη συνειδητοποίηση του αέναου κύκλου της.
Η υφιστάμενη τμηματοποίηση της αυλής του σχολείου σε ανισόπεδα επίπεδα και χώρους διαφορετικών αισθήσεων λειτουργεί ως έναυσμα για τη δημιουργία ενός ‘σεναρίου’ με βάση το οποίο θα οργανωθεί ο κήπος. Σε αυτό, πρωταγωνιστούν έξι ‘επεισόδια’ της φύσης, στα οποία οι μαθητές εμπλέκονται περισσότερο ή λιγότερο, συνειδητά ή ασυνείδητα ανάλογα με την ηλικία τους.
Περιοχή 1 (νηπιαγωγείο)
Στο χώρο διαλείμματος του νηπιαγωγείου τα επεισόδια της φύσης δεν διαχωρίζονται σαφώς, αλλά εμφανίζονται άναρχα, εντείνοντας τις προοπτικές φυγές του υφιστάμενου χώρου. Επιδιώκεται η διατήρηση του αισθήματος του περίκλειστου και προστατευμένου χώρου. Ωστόσο, το αίσθημα αυτό προκύπτει πλέον από τις προτεινόμενες φυτεύσεις και κατασκευές, οι οποίες σχεδιάζονται στα μέτρα των μικρότερων μαθητών. Έτσι, ο υφιστάμενος κάναβος του δαπέδου αποκτάει υπόσταση σε ύψος μέσω ξύλινων κατασκευών (καθίσματα, ζαρντινιέρες, δοχεία υλικών, στεγάσεις) και γεννώνται έντονα αισθητηριακά ερεθίσματα λόγω των διαφορετικών υφών και φυτεύσεων.
Οι φυτεύσεις είναι πολυετείς και ο μαθητής δεν εμπλέκεται στη φροντίδα τους.
Περιοχή 2 (δημοτικό)
Ο κήπος προκύπτει ως μια αλυσίδα διαδικασιών, κάθε κρίκος της οποίας αντιστοιχεί σε μια τάξη και το αποτέλεσμα (είτε νοητό είτε απτό) κάθε κρίκου/χρονιάς έρχεται να λειτουργήσει ως έναυσμα/ αφορμή της διαδικασίας που ξεκινά την επόμενη χρονιά. Κάθε τάξη εμπλέκεται σε μια ολοκληρωμένη δραστηριότητα, η οποία σχετίζεται κάθε φορά περισσότερο ή λιγότερο με το φυτικό και το ζωικό περιβάλλον. Οι δραστηριότητες αυτές που διαδέχονται η μία την άλλη, κορυφώνονται στην τελευταία τάξη, όταν ο κήπος επεκτείνεται νοητά και πρακτικά στο προσκείμενο δάσος με μια “γιορτή” της φύσης- την μεταφύτευση δενδρυλλίων.
Το προσωπικό στοιχείο είναι έντονο σε κάθε τάξη, καθώς ο μαθητής είναι υπεύθυνος κάθε χρονιά για το δικό του φυτό/φωλιά/μικρό δέντρο και εμπλέκεται ενεργά στην διατήρηση του κήπου.
Σχεδιαστικά επιλέγεται η χωροθέτηση 6+1 βασικών χώρων, οι οποίοι οριοθετούν στην αυλή τα βασικά επεισόδια της φύσης, που ορίζονται ως εξής:
- η πρώτη επαφή, ανθόκηπος (Α’ δημοτικού)
- γίνομαι κομμάτι της αλυσίδας, κήπος μυρωδικών (Β δημοτικού)
- η αξία της αποσύνθεσης, διαχείριση κομποστοποιητή και δημιουργία φωλιών για έντομα (Γ’ δημοτικού)
- ξεκινώντας ξανά, δασικό φυτώριο πεύκων με χρήση εδαφικού υλικού από τον περσινό κομποστοποιητή (Δ’ δημοτικού)
- μοιράζομαι, λαχανόκηπος και φροντίδα του μικρού δέντρου από το περσινό φυτώριο (Ε’ δημοτικού)
- δίνω πίσω, ταΐστρες και φωλιές πουλιών, μεταφύτευση των δενδρυλλίων (Στ’ δημοτικού)
Οι χώροι των 6 επεισοδίων ορίζονται με την δημιουργία τετραγώνων που επικαλύπτονται, ενώ αντιστοιχίζονται σε μια τάξη το καθένα. Κάθε τετράγωνο διαμορφώνει ένα επίπεδο, το οποίο ανυψώνεται σε σχέση με την υπάρχουσα κλίση του εδάφους, και αποκτά παρουσία στην 3η διάσταση με κατασκευές που δημιουργούν την ψευδαίσθηση του “κλειστού” κύβου. Τα ψηλά τμήμα των τετραγώνων λειτουργούν σε συνδυασμό με τα αναρριχώμενα φυτά που τα πλαισιώνουν, ως στοιχεία σκίασης.
Η αλυσίδα ολοκληρώνεται με ένα έβδομο τετράγωνο, την υπαίθρια τάξη, ένα χώρο συγκέντρωσης που αντιπαραβάλλεται με το δάσος.
Υλοποίηση:
Χάρη στη χρηματοδότηση από τους φορείς Rotary Club Oldenburg (Germany), Heinrich Böll Stifung, Germany, Thessaloniki Branch και από την οικογένεια του κ. Holm Kleinmann, καθώς και την εθελοντική εργασία προπτυχιακών φοιτητών και φοιτητριών, τόσο από το Τμήμα Αρχιτεκτόνων του ΑΠΘ όσο και από τα πανεπιστήμια Jade Hochschule (Oldenburg, Germany) – University of Applied Science Hochschule Osnabrück (Osnabrück , Germany), στο πλαίσιο ενός workshop κατασκευής που πραγματοποιήθηκε την εβδομάδα 28.08 έως 03.09.2017, υλοποιήθηκε ένα τμήμα (φάση 1) της νικητήριας πρότασης, υπό την επίβλεψη του καθηγητή Holm Kleinmann και τη συνεργασία των φοιτητριών Γιαννάκου Ελπίδα και Ταμιωλάκη Δανάη.
Στοιχεία έργου:
Τίτλος φοιτητικού διαγωνισμού: The Thessaloniki School Garden Project
Τίτλος πρότασης: κήπος/6
Φοιτήτριες: Γιαννάκου Ελπίδα, Ταμιωλάκη Δανάη
Φωτογράφος: Καρακάση Χρυσάνθη
Χρονολογία: Φεβρουάριος 2017 – Σεπτέμβριος 2017
Διοργανωτής του διαγωνισμού: Prof. Holm Kleinmann, Architect BDA, επισκέπτης καθηγητής στο ΑΠΘ
Σχολή/τμήμα: Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Πολυτεχνική Σχολή ΑΠΘ
Ξυλεία: Αφοι Τσούκα
Χωματουργικές εργασίες: Παπακωνσταντίνου, Χωματουργικές Εργασίες
Σκυροδέτηση: Σεραφείμ Τσακάλης (email: [email protected])
Ξύλινη κατασκευή: Βασίλης Δελητζάκης
H αγορά και μεταφύτευση των δέντρων και των φυτών έγινε από το φυτώριο Garden Center Βασιλειάδη.
READ ALSO: Fragments of Archiving | Master's Thesis by Tasos Theodorakakis