Towards a pre-industrial landscape syntax: the illustration of the Cretan mills | Research thesis by Emmanouil Nikiforos

Research thesis by Emmanouil Nikiforos, entitled “Towards a pre-industrial landscape syntax: the illustration of the Cretan mills”, highlights the syntactic characteristics of mill structures in the Cretan landscape, attempting to project these values on the contemporary society and outline their future.

-text by the author

The timelessness of molinary facilities and their dialectic relation with the landscape, due to the implicit need of embedding, form the begging of the research thread. Studying the case of Cretan mills –watermills and windmills-, the research stands at the threshold of these machine-buildings and looks inside in order to give prominence to historic, technological and architectural qualities associated with them. At the same time, the research highlights the syntactic characteristics that constitute a millscape, as well as the cultural and social dimensions of it. In conclusion, this research attempts to project these values on the contemporary society and outline their future.

There are numerous mill structures in the Cretan landscape. Watermills are concentrated in the western part of Crete, where rainfall is more frequent and the presence of water flows more intense, while in the east, windmills are present, due to the arid landscape and the greater wind intensity, with several exceptions.

The buildings of Cretan folk architecture are characterized by the austerity of expressive media. Small buildings, mostly flat-roofed, assimilate the influences of the island’s many conquerors, without renouncing their Minoan past. One such building of folk architecture is the mill. The study highlights its architectural qualities as well as the differences it presents in the course of history. At the same time, its operation is studied and its technological features identified.

Throughout the field research, an attempt is made to approach a millscape syntax, which is depicted through sketches and diagrams. Therefore, its physiognomy is analyzed in concepts such as structure, organization, continuity, intimacy, complexity, legibility, atmosphere and sublimation. Thus, the pre-industrial landscape is decoded.

Apart from its architectural and aesthetic qualities, the millscape is a particularly social space. Its role and importance in the pre-industrial era is underlined by the complexity of social interactions that accompany the milling process. This multi-dimensional nature of the mill is hosted by the central importance of the miller. Its features are highlighted and studied in the context of the mill as a social capacitor. At the same time, the contribution of the mills to the cultural idiom of the pre-industrial era is explored, while reference is made to their influence on the Arts.

The research concludes by highlighting the values ​​inherent in these constructions, while stressing the need to recognize them in the modern post-industrial context. The timeless presence of mill plants, and their crucial importance in pre-industrial life, has bequeathed to modern society a landscape full of such testimonies. It therefore urges the need for its recognition and recasting in modern terms, specifying an auspicious future, both for the material remains of this important period and for the intangible values ​​that these stones carry between their layers. The rescue of these findings is not just a movement to capture history, but rather an endoscope aimed at reading lost values ​​and reinterpreting them to meet modern local and transnational needs.

Facts & Credits
Project title  Towards a pre-industrial landscape syntax: the illustration of the Cretan mills
Student  Emmanouil Nikiforos
Date  February 2020
Course  Research thesis
Supervisor  Maria Dousi
Institute  Department of Architecture, Aristotle University of Thessaloniki

Η ερευνητική εργασία του Eμμανουήλ Νικηφόρου, με τίτλο “Προς ένα συντακτικό του προβιομηχανικού τοπίου: το παράδειγμα των κρητικών μύλων”, εντοπίζει τα αρχιτεκτονικά συντακτικά στοιχεία των μυλικών δομών του κρητικού τοπίου με απώτερο στόχο να προβάλει την αξία τους στη σύγχρονη συνθήκη και να σκιαγραφήσει το μέλλον τους.

-κείμενο από τον δημιουργό

Η διαχρονικότητα των μυλωθρικών εγκαταστάσεων και η διαλεκτική σχέση τους με το τοπίο, μέσω της εγγενούς ανάγκης ένταξης σε αυτό, αποτελούν την αρχή του νήματος. Με αντικείμενο μελέτης τους κρητικούς μύλους –νερόμυλους και ανεμόμυλους-, η έρευνα στέκει στο κατώφλι αυτών των κτηρίων-μηχανών, κοιτώντας πότε στο εσωτερικό τους, για να αναδείξει τις ιστορικές, τεχνολογικές και αρχιτεκτονικές τους ποιότητες, και πότε στο περιβάλλον τους, με στόχο να εντοπίσει τα συντακτικά στοιχεία, που συγκροτούν ένα μυλο-τοπίο, αλλά και τις πολιτιστικές και κοινωνικές του διαστάσεις. Επιχειρεί, σε τελική ανάλυση, να προβάλει την αξία τους στη σύγχρονη συνθήκη και να σκιαγραφήσει το μέλλον τους.

Στο κρητικό τοπίο εντοπίζονται πλήθος μυλικών δομών. Παρατηρείται συσπείρωση υδρομυλικών εγκαταστάσεων στο δυτικό μέρος της Κρήτης, όπου οι βροχοπτώσεις ήταν συχνότερες και η παρουσία υδάτινων ροών εντονότερη, ενώ στο ανατολικό συγκεντρώνονται ανεμομυλικές διατάξεις, λόγω του άνυδρου τοπίου και της μεγαλύτερης έντασης των ανέμων, χωρίς να αποκλείονται οι μεμονομένες εξαιρέσεις.

Τα κτίσματα της λαϊκής κρητικής αρχιτεκτονικής χαρακτηρίζονται από την λιτότητα των εκφραστικών μέσων. Κτήρια μικρά, επιπεδόστεγα κατά το πλείστον, αφομοιώνουν τις επιρροές των πολυάριθμων πορθητών του νησιού χωρίς να απαρνιούνται το μινωϊκό τους παρελθόν. Ένα τέτοιο κτίσμα λαϊκής αρχιτεκτονικής είναι και ο μύλος. Μέσα από την μελέτη αναδεικνύονται οι αρχιτεκτονικές ποιότητές του, καθώς και οι διαφορές που παρουσιάζει στο βάθος του ιστορικού χρόνου. Ταυτόχρονα, μελετάται ο τρόπος λειτουργίας του και εντοπίζονται τα τεχνολογικά του χαρακτηριστικά.

Μέσα από την επιτόπια έρευνα, επιχειρείται η προσέγγιση ενός συντακτικού του μυλοτοπίου, το οποίο αποτυπώνεται μέσα από σκίτσα και διαγράμματα. Αναλύεται, επομένως, η φυσιογνωμία του σε έννοιες όπως η δομή, η οργάνωση, η συνέχεια, η οικειότητα, η πολυπλοκότητα, η αναγωσιμότητα, η ατμόσφαιρα και η εξύψωση. Με αυτόν τον τρόπο, το προβιομηχανικό τοπίο αποκωδικοποιείται, με στόχο την κατανόηση μέσα από την αποδελτίωσή του.

Πέραν των αρχιτεκτονικών και αισθητικών του ποιοτήτων, το μυλοτοπίο αποτελεί έναν χώρο κατεξοχήν κοινωνικό. Ο ρόλος και η σημαντικότητά του στην προβιομηχανική εποχή υπογραμμίζεται μέσα από την πολυπλοκότητα των κοινωνικών διαδράσεων με φόντο την αλεστική διαδικασία. Η πολυδιάστατη αυτή φύση του μύλου φιλοξενείται από την κεντρικής σημασίας περσόνα του μυλωνά. Αναδεικνύονται τα χαρακτηριστικά του και μελετάται στο πλαίσιο του μύλου ως κοινωνικού πυκνωτή. Παράλληλα, ερευνάται η συμβολή των μύλων στο πολιτισμικό ιδίωμα της προβιομηχανικής εποχής, ενώ γίνονται αναφορές στην επιρροή τους στις Τέχνες.

Η έρευνα καταλήγει στην προβολή των αξιών, που ενυπάρχουν σε αυτές τις κατασκευές, ενώ τονίζει την ανάγκη αναγνώρισής τους στην σύγχρονη μεταβιομηχανική συνθήκη. Η διαχρονική παρουσία των μυλικών εγκαταστάσεων, αλλά και η καθοριστική σημασία τους στην προβιομηχανική ζωή, έχει κληρονομήσει στην σύγχρονη κοινωνία ένα τοπίο πλήρες τέτοιων μαρτυριών. Προβάλλει, επομένως, επιτακτική η ανάγκη αναγνώρισης και επαναδιατύπωσής του με σύγχρονους όρους, προδιαγράφοντας ένα ευοίωνο μέλλον, τόσο για τα υλικά απομεινάρια της σημαντικής αυτής περιόδου, όσο και για τις άυλες αξίες, που αυτοί οι λίθοι φέρουν ανάμεσα στις στρώσεις τους. Η διάσωση αυτών των ευρημάτων δεν αποτελεί μονάχα κίνηση αποτύπωσης της ιστορίας, αλλά κυρίως μια ενδοσκόπηση με στόχο την ανάγνωση χαμένων αξιών και επανερμηνεία τους για την κάλυψη των σύγχρονων τοπικών και υπερτοπικών αναγκών.

Στοιχεία έργου
Τίτλος εργασίας  Προς ένα συντακτικό του προβιομηχανικού τοπίου: το παράδειγμα των κρητικών μύλων
Φοιτητής  Eμμανουήλ Νικηφόρος
Εξεταστική περίοδος  Φεβρουάριος 2020
Μάθημα  Ερευνητική Εργασία
Επιβλέπουσα  Μαρία Δούση
Σχολή  Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης