A CLOCKWORK ORANGE.SKYBREAK HOUSE+KINGSTON LANE UXBRIDGE CAMPUS

Στα όρια του μεταμοντέρνου και τοποθετημένο σε μία εποχή έντονης αμφισβήτησης τόσο των δομών όσο και των καλλιτεχνικών συμβάσεων του Hollywood και βασισμένο σε ένα συγγραφικό έργο του Anthony Burgess ,το Clockwork Orange αποτέλεσε μια από τις πιο αμφιλεγόμενες ταινίες του Stanley Kubrick στις αρχές τις δεκαετίας του 1970. Αξίζει να αναφερθεί πως σε αντίθεση με ό,τι πιστεύουν οι περισσότεροι έως σήμερα, ο πρωτότυπος τίτλος του βιβλίου, που έγραφε ο ανατρεπτικός συγγραφέας στη Μαλαισία το 1962 -επηρεασμένος κυρίως από προσωπικές εμπειρίες και βιώματα- ήταν Clockwork Orang, που θα μπορούσε να μεταφραστεί ως ο Ρολογοποιημένος Άνθρωπος –οrang στη τοπική γλώσσα: άνθρωπος [man]. Με βίαιες αλλά και αποκρουστικές, για πολλούς, σκηνές, η ταινία προκαλεί θύελλα αντιδράσεων στην Αγγλία, αφού κατηγορήθηκε μέχρι και για επιρροή σε άγρια εγκλήματα που διαδραματίστηκαν στη χώρα εκείνη την περίοδο-με πιο χαρακτηριστική την περίπτωση μίας δολοφονίας τον Μάρτιο του 1972. Ο σκηνοθέτης -υπό εκβιασμούς, απειλές και ασφυκτική πίεση- αποσύρει την ταινία από τις αίθουσες μετά από μόλις έξι εβδομάδες προβολής. Η ταινία προβάλλεται ξανά στην Μεγάλη Βρετανία, μετά τον θάνατο του σκηνοθέτη, το 1999.  

 

Στη ταινία παρακολουθούμε τον Alex και τους τρεις φίλους του -Georgie, Dim και Pit- να συγκεντρώνονται στο Κorova Μilkbar ˙ ένα μπαρ όπου καταναλώνουν γάλα με αλκοόλ και άλλες ουσίες και από το οποίο στη συνέχεια εφορμούν για να πραγματοποιήσουν πράξεις ωμής κινηματογραφικής –ultra, όπως την ονομάζουν- βίας. Μετά από την κινηματογραφική αφήγηση αρκετών τέτοιων επεισοδίων , η αστυνομία τον συλλαμβάνει για τη δολοφονία μίας μεγαλοαστής. Φυλακίζεται και εντάσσεται σε ένα πρόγραμμα ‘σωφρονισμού’ και ‘αποκατάστασης’ του κρατικού μηχανισμού -αναφερόμενο και ως Ludovico Program. Βγαίνοντας από το ίδρυμα, ο Alex έχει πλέον σωφρονιστεί σύμφωνα με τις επιταγές της κοινωνίας, παραμένοντας ωστόσο ένα ελεγχόμενο κομμάτι της ˙ ένα ‘υγιές’ αντικείμενο με αποστροφή για τη βία και τη μέχρι πρότινος αγαπημένη του κλασική μουσική. Ο ίδιος ο Stanley Kubrick,σε μια από τις συνεντεύξεις του στους Times του Λονδίνου, αναφέρει:  

 

 

Ο Αμερικανός σκηνοθέτης, εκτός της μνημειώδους εμμονής του στις λεπτομέρειες αλλά και της πολύωρης επιμονής του -ακόμα και σε μία μοναδική σκηνή- προς χάριν του τελικού αισθητικού αποτελέσματος, ήταν επίσης γνωστός για το προσεκτικό και πολλές φορές χρονοβόρο repérage [1] που πραγματοποιούσε με τους βοηθούς του, επιλέγοντας έτσι με ιδιαίτερη προσοχή τους χώρους όπου θα κινηματογραφούσε τη δράση του. Το κτίριο από εμφανές σκυρόδεμα όπου οδηγείται ο Alex προς συμμόρφωση, μετά τη σύλληψή του για να ενταχθεί στο Ludovico Program, βρίσκεται στους χώρους του Brunel University, στο Kingston Lane Uxbridge Campus του Λονδίνου. Ο συγκεκριμένος χώρος δεν αποτελεί πια ένα όραμα μιας φουτουριστικής μη-ουτοπικής αρχιτεκτονικής ˙ η brutal αυτή αρχιτεκτονική έχει ‘μαλακώσει’ από την φυσικότητα του τοπίου και το πράσινο. Ωστόσο, η μοντέρνα αρχιτεκτονική των περισσότερων κτιρίων του Uxbridge Campus βοήθησε στο να κινηματογραφηθούν εκεί κάποιες από τις πιο σημαντικές σκηνές της ταινίας. Χαρακτηριστική είναι η μαρτυρία του John Bates, τεχνικού εικόνας στο πανεπιστήμιο του Brunel, που ήταν παρών κατά την διάρκεια των τριών εβδομάδων όλων σχεδόν των γυρισμάτων εκεί, ο οποίος μεταξύ άλλων αναφέρει:

 

 

H brutal αυτή αρχιτεκτονική λειτουργεί  ως αρωγός για τον σκηνοθέτη ώστε να εγκιβωτίσει μέσα σε αυτά τα κτίρια και στο ευρύτερο περιβάλλον τους, σκηνές που εκπέμπουν ψυχρότητα αλλά και κάποια αποστασιοποίηση ίσως του θεατή από συναισθηματισμούς ή από ενδεχόμενη ταύτιση του με τους χαρακτήρες. Χαρακτηριστικά είναι επί αυτού και τα λόγια ενός άλλου σημαντικού σύγχρονου σκηνοθέτη, του κορεάτη Chan-Wook Park, δημιουργού των ταινιών Old Boy, Lady Vengeance και Sympathy for Mr. Vengeance, μιας τριλογίας που εμπεριέχει εξίσου μεγάλες ποσότητες βίας και διαπραγματεύεται την εκδίκηση στις κοινωνικές σχέσεις:  

 

 

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον στη ταινία, έχει το εσωτερικό της κατοικίας όπου κινηματογραφείται η εισβολή και επίθεση της παρέας του πρωταγωνιστή και του ίδιου, σε ένα συγγραφέα και τη σύζυγό του-  ένα περιστατικό που συνέβη στην πραγματικότητα κάποια χρόνια πριν, με θύμα τη σύζυγο του ίδιου του Anthony Burgess στη Μαλαισία. Το εσωτερικό της κατοικίας ανήκει στο δημιουργικό γραφείο Team 4 ,μία αρχιτεκτονική ομάδα που δημιουργήθηκε το 1963 από τους Su Brumwell, Wendy Cheeseman, Norman Foster και Richard Rogers, και διαλύθηκε τέσσερα μόλις χρόνια αργότερα, το 1967. Η κατοικία βρίσκεται στην περιοχή Radlett στο Hertfordshire του Λονδίνου και το project δεν είναι άλλο από το επονομαζόμενο Skybreak House, κτισμένο μεταξύ 1965 και 1966. Χαρακτηριστικό είναι ότι στον ενιαίο χώρο με τα τρία επίπεδα, η δράση επιλέγεται πάντα να παρουσιαστεί στο χαμηλότερο από αυτά, επιτρέποντας έτσι μία εκ των άνω πιο συνολική οπτική του χώρου. Στο εσωτερικό αυτής της κατοικίας επιλέγει ο Stanley Kubrick να κινηματογραφήσει τις πιο ωμές ίσως σκηνές βίας της ταινίας, να την ‘αισθητικοποιήσει’ και να την απογειώσει στα μάτια των φοβισμένων θεατών υπό τη μουσική υπόκρουση του Singing in the Rain.        

 

 

 

 

 

βιβλιογραφία & πηγές: