ΓΙΑΠΙ η υπόσχεση της εικόνας | ερευνητική εργασία της Μαριλένας Σουρλατζή

Η ερευνητική εργασία της Μαριλένας Σουρλατζή με τίτλο ‘ΓΙΑΠΙ, η υπόσχεση της εικόνας’ παρουσιάστηκε τον Ιούνιο του 2017 στη Σχολή Αρχιτεκτόνων του ΕΜΠ και επιβλέφθηκε από τον αναπληρωτή καθηγητή Σταύρο Σταυρίδη.

Οι ημιτελείς κατασκευές, ένα συχνό φαινόμενο της τελευταίας δεκαετίας στην πόλη της Αθήνας αποτέλεσαν το έναυσμα για αυτήν την ερευνητική εργασία. Η ύπαρξή τους προκαλεί ποικίλες αντιδράσεις στον κάτοικο-παρατηρητή που περιπλανάται στην πόλη και αποτελεί κομμάτι της καθημερινότητάς του. Η (προ)διάθεσή του για την νοερή ολοκλήρωση των ημιτελών κατασκευών έτσι ώστε να καλύψει ένα κενό στη μορφολογία του δομημένου περιβάλλοντος στο οποίο κατοικεί, τροφοδότησε τον προβληματισμό για τον τρόπο με τον οποίο πραγματοποιείται αυτή η διαδικασία.

Στόχος της έρευνας αποτελεί η αναζήτηση της ενδεχομενικότητας που φέρει η ολοκλήρωση της μορφής ενός σκελετού από τη σκοπιά ενός απλού παρατηρητή, “μη ειδικού” στο τομέα της αρχιτεκτονικής. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, η ημιτελής εικόνα ενός σκελετού διερευνάται ως ένα δυναμικό πεδίο που ορίζεται από ανάπτυξη δράσεων ανάμεσα στον κάτοικο, περιπλανητή και παρατηρητή με τα υλικά στοιχεία του δομημένου περιβάλλοντος. Ο χώρος, ως μία συσσώρευση στιγμιαίων συμπεριφορών και διαπραγματεύσεων, αποσπασματικών ή μη επαφών μεταξύ υποκειμένου και αντικειμένου, λειτουργεί με τρόπο που τον καθιστά ικανό να νοηματοδοτεί τη συνέχεια ενός θραύσματος μέσα στην καθημερινή εμπειρία.

Η έρευνα εστιάζει στη διεργασία που λαμβάνει χώρα τη στιγμή που ο παρατηρητής βρίσκεται μπροστά στην εικόνα μιας ημιτελούς κατασκευής και προσπαθεί να της προσδώσει νοερά μια χρήση άρα και μια μορφή ή ακόμη και το αντίστροφο. Τα εργαλεία που χρησιμοποιήθηκαν για την κατανόηση αυτής της διεργασίας έχουν αντληθεί από τη θεωρία της σημειωτικής και από τις γενικές αρχές της γνωστικής ψυχολογίας που σχετίζονται με την οπτική αντίληψη ενός αντικειμένου. Η θεωρία της σημειωτικής επιλέχθηκε διότι βοηθά στην ερμηνεία τη στάσης του παρατηρητή απέναντι σε μια κατασκευή, που φέρει μηνύματα τα οποία ο παρατηρητής λαμβάνει, ερμηνεύει και αποκωδικοποιεί. Συμπληρωματικά, έγινε χρήση της οπτικής αντίληψης για τον εντοπισμό και την κατανοήση των διεργασιών που συντελούνται στο νου του θεατή-παρατηρητή, όταν αυτός προσπαθεί να ολοκληρώσει με τη φαντασία του τη κατασκευή που βρίσκεται μπροστά του.  

Incomplete constructions that are a common phenomenon over the last decade in the city of Athens, were the starting point for this research thesis. Their existence being a part of the everyday life of the observer-inhabitant who wanders around the city, causes a variety of reactions. Her predisposition for a complete integration of unfinished constructions in order to fill a gap in the morphology of the built environment in which she resides, has fuelled reflection on how this process is taking place.

The aim was to explore the contingency of the integration of an unfinished construction from the point of view of a “non-specialist” observer in the field of architecture. In this context, the unfinished image of a concrete wireframe is investigated as a dynamic field defined by the development of actions between the inhabitant, the wanderer and the observer with the material elements of the structured environment. Space, as an accumulation of instantaneous behaviours and negotiations, fragmentary or non-fragmentary contact between a subject and an object, works in a way that makes it capable of implying the continuity of a fragment within everyday experience.

The tools that were used to understand the process that occurs when the observer is in front of the image of an incomplete construction and attempts to give it a sense of use and therefore a form or even vice versa, were drawn from the theory of semiotics and the general principles of cognitive psychology associated with the visual perception of an object. The theory of semiotics was chosen because it contributes to the interpretation of the observer’s attitude towards a construction that carries messages that the observer receives, interprets and decodes. In addition, visual perception was used to identify and understand the processes taking place in the viewer’s – observer’s mind, when she attempts to complete with imagination the construction in front of her.

Original full text in Greek –