Απόσπασμα (β’ μέρος) από το κείμενο “In Greeklish 2: Στοιχεία κατανόησης της νεώτερης ελληνικής αρχιτεκτονικής”, όπως δημοσιεύεται στα Αρχιτεκτονικά Θέματα 45/2011.
Εικόνα: Point Supreme Architects. Hortus Conclusus, εξαγορά στον αρχιτεκτονικό διαγωνισμό για την Πλατεία Θεάτρου.
Από το 1991 που δημιουργήθηκε το World Wide Web μέχρι σήμερα, το Internet ακολουθεί σταθερούς ρυθμούς εξέλιξης. Η επίδραση των ψηφιακών δικτύων στην καθημερινότητα του ανεπτυγμένου κόσμου διαρκώς εντείνεται. Οι πρόσφατες εξελίξεις της ψηφιακής τεχνολογίας επικεντρώνονται: αφενός μεν στην ανάπτυξη των ψηφιακών χαρτογραφήσεων, όπως το δημοφιλέστατο Google Earth και τα συστήματα γεωγραφικού προσδιορισμού και αφετέρου στη διάδοση των ιστοσελίδων κοινωνικής δικτύωσης, όπως το Facebook, το MySpace και το Twitter.
Εάν τα μαζικά μέσα του 20ου αιώνα, όπως ο κινηματογράφος και η τηλεόραση, ενθάρρυναν την εκπομπή παραστάσεων από διαφορετικούς τόπους, τα σύγχρονα μέσα επιταχύνουν τη μετάδοση εικόνων αποδεσμευμένων τόσο από τον τόπο όσο και από την υλική πραγματικότητα. Η αντίληψη του φυσικού χώρου προδιαγράφεται από τις ψηφιακές χαρτογραφήσεις ενώ ο κοινωνικός χώρος υποκαθίσταται από τα ψηφιακά μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ουσιαστικά πρόκειται για τη διαμόρφωση μιας νέας υπέρ-πραγματικότητας όπου ο φυσικός κόσμος επαυξάνεται, αλλά και παραμορφώνεται, από το ψηφιακό συμπλήρωμα του.[1]
Η διαμεσολαβημένη εμπειρία της αρχιτεκτονικής δεν συνιστά νέο φαινόμενο. Η σχέση της μοντέρνας αρχιτεκτονικής με τα μέσα υπήρξε άρρηκτη από τη γέννηση της. Η διάδοση των μοντέρνων αισθητικών προτύπων και των δυνατοτήτων της οικοδομικής βιομηχανίας δεν θα μπορούσε να είχε επιτευχθεί χωρίς τα έντυπα μέσα ενημέρωσης του 20ου αιώνα. Σήμερα η ενημέρωση για την αρχιτεκτονική γίνεται κυρίως μέσα από τη διαδραστική πλατφόρμα του Web 2.0 που περιλαμβάνει τα κοινωνικά μέσα και τα ιστολόγια. Οι αρχιτεκτονικές αναπαραστάσεις μεταδίδονται πλέον σε πραγματικό χρόνο. Οι παρουσιάσεις των αρχιτεκτονικών έργων συμπιέζονται σε κείμενα των 200 λέξεων και εικόνες των 600 pixels. Ενώ η ακριβής θέση των έργων καταγράφεται σε υπόβαθρα γεωγραφικών συστημάτων πληροφορίας.[2]
Η ισχυροποίηση των ψηφιακών αναπαραστάσεων ασκεί σημαντική επίδραση στην αρχιτεκτονική μορφολογία, τη συμβολική διάσταση της αρχιτεκτονικής αλλά και την οντολογία του αρχιτεκτονικού έργου:
Η προώθηση των αρχιτεκτονικών έργων από τα ψηφιακά μέσα παραμένει εξαρτημένη από την εικόνα. Η απαίτηση δημιουργίας εμβληματικών εικόνων οδηγεί στη διερεύνηση νέων αρχιτεκτονικών μορφολογιών αλλά και στην εξέλιξη των αρχιτεκτονικών παρουσιάσεων που συχνά εκφράζουν και ενδιαφέρουσες εικαστικές αναζητήσεις.
Η αφηγηματική δύναμη της αρχιτεκτονικής ισχυροποιείται. Η ικανότητα της σύγχρονης αρχιτεκτονικής να μεταδίδει μηνύματα αφορά πλέον περισσότερο στις αναπαραστάσεις της αρχιτεκτονικής παρά στην ίδια τη χωρική εμπειρία. Οι αρχιτεκτονικές αφηγήσεις έχουν τη δυνατότητα διαμόρφωσης νέων φαντασιακών σχέσεων με την πόλη. Στις περισσότερες, βέβαια, περιπτώσεις οι αφηγήσεις αυτές αποτελούν αντικείμενο εκμετάλλευσης διαφημιστικών ή πολιτικών σκοπιμοτήτων.
Η κυριαρχία των αναπαραστάσεων ασκεί σημαντική επίδραση στην οντολογία του αρχιτεκτονικού έργου. Η ψηφιακή τεχνολογία θέτει την έννοια του “αληθινού” σε κρίση καθώς οι χωρικές παραστάσεις αποδεσμεύονται από τον τόπο και οι αναπαραστάσεις του πραγματικού κόσμου αδυνατούν να διακριθούν από τις προσομοιώσεις του.
Οι παραπάνω εξελίξεις διευρύνουν τον ρόλο της αρχιτεκτονικής στην κοινωνία της πληροφορίας. Δεδομένου ότι το νοητό κυριαρχεί του αισθητού, και το σημαινόμενο αποκτά μεγαλύτερη βαρύτητα από το σημαίνον, η αρχιτεκτονική σταδιακά μεταλλάσσεται, από τέχνη του χώρου και της κατασκευής, και σε τέχνη της επικοινωνίας.
[1] Δικαιώνοντας τον J. Baudrillard όταν μιλούσε για την “έρημο του πραγματικού”. Βλ. J. Baudrillard, Simulations, Νέα Υόρκη: Semiotext(e), 1983, σσ.1-4.
[2] Η δημοφιλέστατη ιστοσελίδα Archdaily αναφέρει ως βασική αποστολή της την απόδοση “της πλέον ολοκληρωμένης πληροφόρησης σε αρχιτέκτονες από όλο τον κόσμο· κάθε εβδομάδα, κάθε μέρα, κάθε ώρα, κάθε στιγμή: μόλις συμβαίνει”. Βλ. www.archdaily.com/about
READ ALSO:
"CONGRUENT ARCHITECTURES _ ON TYPOLOGY AND NARRATIVE "_ by Spyridon Kaprinis